Nummer: di001

Instrument: Schellenboom

Bouwer/ Land van herkomst: Anoniem

Bouwjaar: 1920

Type: schud

Materiaal: vernikkeld messing

Omvang/ stemming: nvt

Lengte (mm):

Het Ottomaanse rijk trachtte na Oost-Europa en de Balkan ook West Europa onder zijn bereik te verkrijgen en dat leidde tot, voor de tweede keer, het beleg van Wenen op 14 juli 1683 (na een eerste poging in 1529). Wenen was de residentie van de Keizer en daarom een gewenst doel. De verdediging van de stad was nogal verzwakt en het beleg kon niet worden afgeslagen, totdat een door de Duitse vorsten bijeengebracht ontzettingsleger onder bevel van de Poolse koning Jan Sobiesky ingreep. Op 12 september gaven de Turkse troepen zich gewonnen en sloegen hals-over-kop op de vlucht. In de verlaten tenten vonden de Weners onder meer schellenbomen, die in de Janitsarenorkesten van de Turkse keurtroepen een voorname rol speelden. De schellenboom werd snel geadopteerd in de Westerse militaire muziek en is op hoogtijdagen (Prinsjesdag bijvoorbeeld) nog steeds te zien en te horen. Zijn Turkse afkomst wordt niet verloochend: de meeste exemplaren zijn getooid met een maansikkel en ster. Een ander aandenken aan het beleg van Wenen is de prachtige olifant*, de rijk versierde ivoren hoorn die Jan Sobieski heeft bezeten en die als datum 1983 heeft, waarschijnlijk geschonken als dank voor de redding van Europa.

De herdenking van het ontzet in 1783 heeft vele ‘Turkse’ muziek opgeleverd met als bekendste de Turkse mars uit een pianosonate van Mozart.

Wikipedia schrijft erover:

De "muziekkapel" van janitsaren, de mehterhane, werd in het westen gekopieerd door August de Sterke en geïmiteerd in de klassieke muziek. De kenmerkende Turkse trom en schellenboom zijn in diverse composities gebruikt als attributen en maken onderdeel uit van harmoniekorpsen. De ritmes en melodie van de Mehter Marsi of Turkse marsen werden veelvuldig toegepast en geïmiteerd, zoals in het rondo Alla Turca uit de Pianosonate nr. 11 van Wolfgang Amadeus Mozart. Overbekend is ook zijn koor der janitsaren uit Die Entführung aus dem Serail (1782) (KV 384).

Andere verhalen betreffen allerlei culinaire gewoonten. De Weense volksheld Jerzy Franciszek Kulczycki, die een aantal keren berichten door de vijandelijke linies smokkelde, zou in de stad het eerste café geopend hebben na in het kamp een zak koffiebonen te hebben aangetroffen. Ook wordt wel verteld dat de croissant voor het eerst gebakken zou zijn om de overwinning op de Turken te vieren, in verwijzing naar de halve maan — overigens wordt dit ook beweerd over het beleg van 1529. Halvemaanvormige broodjes werden echter al door de Romeinen gegeten en de croissant in de moderne vorm stamt uit 1839. 

Buchner, 1971

Wikipedia

Van Yperen